AAA…kotki dwa
Kołysanki to pierwsza muzyka jaką dziecko słyszy w życiu. Utwory śpiewane przy kołyskach, mające nakłonić lub ułatwić zaśnięcie są formą dialogu – rozmowy rodzica z dzieckiem i, choć wykonywane są przez dorosłych, należą do folkloru dziecięcego, podobnie jak wyliczanki, gry czy zabawy. Kołysanki są znane niemalże każdemu z nas (albo nam śpiewano, gdy byliśmy dzieckiem albo my śpiewamy naszym dzieciom), są one także licznie obecne w folklorze polskim. Pieśni śpiewane przy kołysce Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska zauważa, że nazwa kołysanka, odnosząca się do kołysania dziecka, które przebywało w kołysce (kolebce lub lulce) po raz pierwszy pojawiła się dopiero w XIX wieku. Spotykane są też inne, choć etymologicznie wywodzące się z tego samego rdzenia, nazwy jak pieśni kołyskowe czy pieśni przy kołysce. Na Podlasiu kołysanki zwane są lulankami. Najprostsze kołysanki oparte są o powtarzanie jednej i tej samej samogłoski, np. a a a czy lu lu lu. Poza tak prostymi formami kołysanek, spotykamy także te bardziej rozbudowane, wśród których wyróżnić można kilka grup tematycznych:
(w: S. Niebrzegowska-Bartmińska, Polska PIeśń i Muzyka Ludowa, Lubelskie, cz. III, s. -9). Sekwencje dźwiękowe w kołysankach mogą być śpiewane, wypowiadane bądź melorecytowane. Tempo jest wolne. Co śpiewają mamy swoim dzieciom?
– śpiewała Józefa Koper, zob. Polska Pieśń i Muzyka Ludowa, Lubelskie, cz. III, s. 10.
N.N., zob. Polska Pieśń i Muzyka Ludowa, Lubelskie, cz. III, s. 13.
N.N., Polska Pieśń i Muzyka Ludowa, Lubelskie, cz. III, s. 15 Teksty kołysanek z jednej strona odnoszą się do świata realnego, z drugiej niezwykle często przynoszą motywy baśniowe, wyśnione – „nie z tego świata”. Poszczególne kołysanki pełne są nakłaniania dziecka do snu, jak wylicza Niebrzegowska-Bartmińska spotykamy: zachęty do spania, prośby, obietnice, próby przekupstwa, a nawet straszenie, groźby, kary, skargi matki. Kołysanki ludowe dostępne są na płycie z serii „Muzyka Źródeł” pt. „Wokół Dziecka. Kołysanki i pieśni dziecięce” (Muzyka Źródeł vol. 27). Kołysała mama smoka Innym współczesnym wydawnictwem prezentującym kolędy jest publikacja Kai i Janusza Prusinowskich „Kołysała mama smoka„. Posłuchajcie: W wydawnictwie tym prezentowane są nie tylko tradycyjnej kołysanki, ale też te pisane współcześnie. Przykładem repertuaru nowszego jak bardzo znany utwór z tekstem ulubionej autorki dzieci – Joanny Papuzińskiej pt. „Śpij Królewno”.: Warto także poczytać o mazowieckich kołysankach, o których pisze Kaja Prusinowska. A jakie Wy śpiewacie kołysanki bądź jakie pamiętacie z dzieciństwa? |